Prawo pierwokupu aktualizuje się dopiero w momencie odpłatnego zbycia nieruchomości a zatem zastrzeżenie prawa pierwokupu nieruchomości dotyczy tylko umowy sprzedaży.
Istotę prawa pierwokupu reguluje artykuł 596 k.c. i nast. Prawo pierwokupu jest to zastrzeżenie pierwszeństwa do zakupu określonej rzeczy, na wypadek, gdyby druga strona sprzedała tę rzecz innej osobie.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby sprzedający sprzedał oznaczoną rzecz innej osobie, ale tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu nie wykona swojego prawa. Oczywiście osoba, na której rzecz zostało ustanowione prawo pierwokupu powinna być natychmiast powiadomiona o chęci sprzedaży danej rzeczy, bowiem wszelkie postanowienia umowy z inną osobą niż osoba uprawniona do skorzystania z prawa pierwokupu, których celem jest udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne.
Na względzie należy mieć przede wszystkim, że celem prawa pierwokupu jest zabezpieczenie i zagwarantowanie pierwszeństwa sprzedaży określonej rzeczy i określonej osobie.
